De tijd is niet aan onze zijde als het op de ontwikkeling van een vaccin tegen Covid-19 aankomt. Laten we Elizabeth Holmes, oud-ceo van Theranos, niet op ideeën brengen. De gevallen oprichter van het Amerikaanse bedrijf zou in no time een blik aan medische wetenschappers en techlui opentrekken en haar kantoor omtoveren tot een biolab.
Voor wie haar niet kent: Holmes staat dit jaar terecht omdat ze had beweerd bloedtesten, eenvoudige speldenprikjes, te kunnen analyseren op kwaadaardige ziektes op een veredelde kopieermachine. Aanleiding was een oom met kanker met wie ze een nauwe band had, en haar allergie voor grote, nare naalden. Om geloofwaardiger over te komen bij media en investeerders, deed ze een Steve Jobs-coltrui aan en liet ze haar stem een octaaf zakken.
Voordat ze ontmaskerd werd – door een journalist en medewerkers die wel een moreel kompas hadden – werd ze bejubeld in de Amerikaanse pers. Want hoera, er was eindelijk een vrouw die een techbedrijf had opgericht. Ook de investeerders geloofden maar wat graag in het Silicon Valley-sprookje en doneerden zevenhonderdmiljoen dollarbiljetten.
Waarom financieel wel een bedrijf onder de loep nemen maar ethisch niet?
Rode vlaggen werden genegeerd en Holmes kon jarenlang testen op arme patiënten. Had dit de rol moeten zijn van investeerders: een uitgebreidere due diligence? De verplichte boekencontrole voor rechtspersonen zoals bv’s en nv’s in Nederland, zou eigenlijk niet alleen voor de cijfertjes moeten gelden. Waarom financieel wel een bedrijf onder de loep nemen maar ethisch niet? Het is bijna ouderwets dat er anno 2020 wel een boekhouder is die een stempel van financieel goed gedrag op de boeken plakt, maar dat dit niet gebeurt voor ‘ethisch verantwoord gedrag’.
Tijd voor verandering: zonder ethisch keurmerk, geen investering. Waar een accountant aangeeft hoe betrouwbaar de jaarrekening van een bedrijf is, kan een ethicus aangeven hoe verantwoord het wordt geleid, aan de hand van analyses op zowel interne als externe bedrijfsvoering en supply chain. Maar ook door onderzoek te doen naar het gebruik van data en de opbouw van algoritmes.
Het behalen van de ESG-doelstellingen (Environmental, Social and Governance, vastgesteld door de VN) zou een onderdeel van dit ethisch keurmerk kunnen zijn. Met als resultaat een maatschappij waar we streven naar ESG-doelstellingen als een need to have voor elk bedrijf, in plaats van een nice to have of marketingtool.
Gepubliceerd in het Financieele Dagblad op 11 maart 2020