Ik hoorde een gesprek tussen een moeder en dochter aan de voet van de Noorderkerk in Amsterdam. ‘Wat ga je vanavond eten?’, vroeg moeder. Dochter nam een slok van haar haverlatte – koemelk is anno 2020 voor paria’s – en zei: ‘Dat hangt van HelloFresh af. Sowieso vegan. Hopelijk zit er aubergine met granaatappelpitten bij deze week, zo niet dan heb ik pech. Of Uber Eats als backup.’ Moeder nipte van haar koffie en staarde naar de kraam aan de overkant, met uitgestalde kratten vol verse groentes en fruit, blakend in de zon.
Even later vroeg ze: ‘Moet pap nog komen helpen met die schilderijen?’ ‘Nee joh mam, dat doe ik zelf,’ zei dochter. Moeder knikte trots. Natuurlijk, Dochter kon dat gewoon zelf. De technieklessen op de middelbare school waren niet voor niets geweest. Ze was blij dat zelfstandigheid en zelfredzaamheid als onderdeel van de opvoeding effect hadden gehad. Op de vraag of dochter een boor in huis had, startte ze een monoloog over een leenplatform. Heel simpel, ratelde ze, je maakt een account aan, vult je betalingsgegevens in, dan vul je een zoekopdracht in, je chat met iemand om een afspraak te maken en dan haal je het gereedschap op. Moeder vroeg bedachtzaam of ze niet gewoon de buurman om een boor kon vragen, waarop dochter lachend antwoordde: ‘Mam, we leven niet meer in de jaren zeventig!’
De platformbitch is inmiddels overal te vinden in onze samenleving. Ze waart rond in de stad op haar Swapfiets of in een Ubertje, en koopt haar zelfredzaamheid af met apps en abonnementen. Ze voelt zich de koningin te rijk, omdat ze met haar nescafé-oplossingen haar to-do-list kan afstrepen en zo tijd overhoudt. Die ze besteedt aan likes uitdelen op socialemediaplatforms en amusement van Amazon Prime, Netflix, Disney+ en HBO.
Ze waart rond op haar Swapfiets of in een Ubertje en koopt haar zelfredzaamheid af met apps en abonnementen
Ze spijkert haar vaardigheden bij op Masterclass.com vanaf de bank, wetend dat ze deze nooit in de praktijk zal brengen. Ze ervaart korte geluksmomenten zodra ze iets regelt of consumeert via een app, en veinst zo haar zelfredzaamheid. Maar wat als deze apps, die luiheid-as-a-service propageren, wegvallen? Valt zij dan paniekend in een zwart gat van ongetrainde hersens en onderontwikkelde vaardigheden, zich verschuilend in een slachtofferrol?
De platformbitch is de anti-uomo universale. Haar prachtige potentieel om uit te groeien tot een veelzijdige jonge vrouw wordt haar afgenomen door apps, die ons dwingen tot het zijn van reddeloze, onontwikkelde, stereotype platformbitches. De platformisering staat niet enkel zelfredzaamheid in de weg, maar ook algemene ontwikkeling. Kansen op het ontwikkelen van vaardigheden, zoals oplossingen vinden, doorzettingsvermogen opbouwen, met tegenslag kampen, alsmede het geluk ervaren om ergens tijd en moeite in te stoppen en hiervoor beloond te worden, worden ontnomen. Al gaat het maar om een geplakte band of zelfgemaakt diner.
Hoe zorgen we dat onze samenleving straks een nieuwe generatie vrouwelijke Leonardo-da-Vinci’s produceert? Platformbitches, wis de apps en word weer vindingrijk. Sta op van de bank, ga koken, ga klussen. Vraag de buurman om een boor, in ruil voor een bos bloemen, een praatje, en wat instructielessen.
Gepubliceerd in het Financieele Dagblad op 25 juli 2020